Kendilik algısı, kişinin sosyal, fiziksel, akademik vb. alanlarda kendini nasıl algıladığı ve değerlendirdiğini kapsayan bir kavramdır. Kişi, kendiliğini oluştururken hem öznel yaşantılarından hem de çevresindeki kişilerin kendisi hakkındaki geri bildirimlerinden beslenir. Kendiliğine dair algısı olumlu olan kişilerin, sosyal ilişkilerinde daha rahat, iş birliğine açık, uyumlu ve ihtiyaçlarını ifade etme konusunda açık oldukları söylenilebilir. Öte yandan, olumsuz kendilik algısı olan kişilerin, kişiler arası iletişim konusunda zorluk yaşadıkları, herhangi bir performans ortaya koymaları gereken durumlardan kaçındıkları ve kendilerini çoğunlukla yetersiz hissettikleri görülmektedir. Araştırmalar, benlik saygısı yüksek kişilerin depresyon geliştirme risklerinin daha düşük ve mutluluk hallerinin daha yüksek olduğunu bulmuştur.
Benlik saygısı, kendiliğin içerisinde yer alan bir kavramdır. Yüksek benlik saygısının olumlu kendilik algısına da işaret ettiği söylenilebilir.
Kendilik algısı hem kişinin deneyimleri hem de çevre etkisiyle oluştuğu için, özellikle çocukluk döneminde anne babaların tutumları oldukça önemlidir. Çocuk, yeni deneyimlerin yaşanmasına fırsat verilen bir ortamda büyüdüğünde ve hata yapsa bile desteklendiğini hissettiğinde kendine dair oluşturacağı algı da olumlu olacaktır. Aksi takdirde denemekten korkacak, denemedikçe potansiyelini keşfedemeyecek ve yapabileceğine dair bir inanç geliştirme imkanı olmayacaktır. Eleştirel tutumun hakim olduğu bir ailede büyüyen çocukların benlik saygılarının düşük olması ve bununla ilişkili olarak da olumsuz kendilik algısına sahip olmaları riski yüksektir. Her birey kendini daha iyi ortaya koyabileceği alanlara sahiptir. Bu alanları bulunması, yetersiz hissedilen yerlerin yanında yeterli olunduğuna inanılan yerlerin de olduğunun bilinmesi, kendilik algısının daha sağlıklı oluşturulmasına fırsat tanıyacaktır. Gerçekçi bir kendilik algısı, olumlu ve olumsuzu içerisinde barındıran bir niteliğe sahiptir. Bu algı, kurulan ilişkilerin daha doyum verici olmasını sağladığı gibi kişinin kendi ruhsal dünyasında da daha dengeli hissetmesini sağlar.
Uzm.Psk.Dnş.Miralem Gür
Kaynakça:
Şahin, N. H., Basim, H. N., & Çetin, F. (2009). Kişilerarası Çatişma Çözme Yaklaşımlarında Kendilik Algısı ve Kontrol Odağı. Turk Psikiyatri Dergisi, 20(2).
’’Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurunuz.’’