Duygusal manipülasyon, ilişki kurulan kişilerin duygularını tanıyıp, onları kendi çıkarlarına uygun şekilde yönetmek olarak tanımlanmaktadır.
Duygusal manipülasyonun üç boyuttan meydana geldiği ileri sürülmektedir. Bunlar, beceri, niyetlilik ve toplum tarafından olumlu karşılanan/ya da toplumun onaylamadığı manipülatif davranışlardır. Manipülasyon her zaman kötü sonuçlar doğurmak zorunda değildir. Kişi iyi bir sonuç ortaya çıkartabileceğine inandığı herhangi bir durumda da bir başkasını manipüle edebilir. Mesele, ötekileri kendi istediği yönde ilerleme yolunda ikna etmektir. Ancak bu açıktan yapılmak yerine, karşı tarafın fark etmekte zorlanacağı taktikler kullanılarak yapılır.
Sorgulama, küçük düşürme, geri çekilme, sessiz tepki, cazibe ve baskı kurma manipülasyon stratejilerinden bazılarıdır (Sadeer Şen, 2023). Cazibe daha çok istenen bir davranışı ortaya çıkarma yönünde karşı tarafı etkilemek için kullanılır. Öte yandan baskı kurmak ve sessiz kalarak tepki göstermek daha çok istenmeyen bir davranışı ortadan kaldırmak için kullanılan manipülasyon stratejileridir.
Manipülatör, karşı tarafı manipüle edeceğine inanıyorsa, ötekinin duygularını okuyup kendi çıkarlarına göre yönlendirebilme potansiyeli varsa ve bunun için istekliyse, manipülasyonu büyük oranda başaracaktır. Kişi, ötekilerin duygularını tanıyıp okumada başarılıysa yani duygusal zekası gelişmişse bu durumda daha çok toplum yanlısı manipülatif davranışlarda bulunacak ve olumlu duygular ortaya çıkartmak için bir yönlendirme yapmaya çalışacaktır. Ancak antisosyal kişilik özellikleri hakimse, yani ötekilerin duygularını anlamak ve empati kurmak kişi için zorsa manipülasyon daha çok toplum lehine olmayan, olumsuz duyguları ortaya çıkarmaya neden olacak nitelikte olacaktır.
Manipülasyona maruz kalan kişide depresyon ve kaygı belirtileri ortaya çıkma riski yüksektir. Bununla birlikte kişi kendisini yoğun stres ve baskı altında hissedebilir (Kuru, 2022).
Kişinin özerklik hissi manipülasyonu nasıl karşılayacağı konusunda son derece önemlidir. Ötekilere bağımlı olmayan, benlik saygısı yüksek ve değerlilik hissinin kaynağını kendi ruhsallığından alan kişiler çevrelerindeki kişilerin yönlendirmelerinden kolaylıkla etkilenmezler. Kendilerine söylenenleri dinler, uygunluğuna bakar ve ona göre karar alırlar. Nihayetinde attıkları adımlar kendi filtrelerinden geçerek eyleme dönüşmüştür. Ötekinin sadece kendi çıkarları için yapacaklarını kendi değerlilik/değersizliklerine yormaz; sessizlik tepkilerinin ya da geri çekilmelerinin her zaman kendileriyle ilgili olmadığını bilirler. Yaşananları değerlendirirken çarpık bir değerlendirme süzgecinden geçirmezler. Kendileri de ötekileri manipüle etmeye çalışmazlar. Çünkü herkesin farklı ihtiyaçları olabileceğini bilir ve farklılığı tanırlar.
Uzm.Psk.Dnş.Miralem Gür
Kaynakça:
Kuru, G.(2022). An actor-partner interdependence mediation model of emotional manipulation on commitment via satisfaction of couples in romantic relationships. Yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
Sadeer Şen, G.(2023). Romantik ilişki kalitesinin benliğin ayrımlaşması ve duygusal manipülasyon düzeyine göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
’’Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurunuz.’’