Parasosyal ayrılık, kişinin etkileşim kurduğu ve sevdiği sanal bir karakterle(genelikle medya karakterleri) kurduğu bağın sonlanmasında yaşadığı ayrılık durumunu tanımlamaktadır. Toplumun büyük bir çoğunluğunun farklı platformlardan da olsa, severek takip ettikleri ve kendilerine yakın buldukları karakterler olduğu bilinmektedir. Dizi karakterleriyle kurulan ilişki sonlandığında gerçek yaşamdaki ayrılık tepkilerine benzer tepkiler ortaya çıkabilir. Kişi, benimsediği karakter ayrıldığında ya da farklı bir nedenle bağı koptuğunda üzülebilir, öfke duyabilir. Bu duyguların yoğunluğu gündelik yaşamda kurulan bir ilişkinin bitişinde yaşanan yas kadar yoğun olmasa da benzerlik gösterir. Ancak duyguların yoğunluğu kişinin dizi karakteriyle kurduğu bağın niteliğine göre değişir.
Bazı durumlarda kişiler parasosyal etkileşim kurdukları karakterleri yaşamlarındaki kişilere benzetirler ve onlar aracılığıyla ilişkilerini anlamaya çalışırlar. Bazen dizi karakterleri gerçek hayattaki arkadaşlardan daha yakın ve tanıdık hissiyatı yaratır. Kurulan etkileşim semboliktir, olmayan bir karakterle tek yönlü kurulmuştur. Ancak tüm bunlara rağmen her hafta heyecanla eve davet edilen misafiri ağırlayacak olmanın heyecanıyla karşılanır. Etkileşim kurulan karakter, kişinin izlediği programda en çok sevdiği ve yakın bulduğu karakterdir. Bu etkileşim sadece dizi karakterleriyle kurulmaz. Araştırmalara göre, kişiler bilgisayar oyunları, radyo ve haber programları ya da edebi eserlerdeki karakterlerle de parasosyal etkileşim geliştirebilirler. Genellikle favori karakterle kurulan etkileşim, bazen sevilmeyen ya da özellikle bir duygu yaratmayan karakterle de kurulabilir. Ancak etkileşimin en yoğun halinin sevilen ve yakın bulunan karakterle olduğu belirlenmiştir.
Parasosyal etkileşim şiddetinin nedenlerine dair net bir çıkarım yapmak elbette ki kolay değildir. Kişinin gündelik yaşamda tatmin eden ilişkileri varsa, sahte karakterler üzerinden geliştirmiş olduğu bu etkileşim tamamlayıcı bir işlev görebilir. Ancak sanal karakterler sosyal ilişkilerin ikamesi olmaya başladıysa, bu durum gerçek yaşamdan uzaklaşmaya çalışıldığına işaret ediyor olabilir. Gerçek ilişkiler karşılıklı, dinamik, sorumluluk almayı gerektiren, zaman zaman hayal kırıklığı yaratan ve birçok duygunun ortaya çıkabildiği yerlerdir. Parasosyal etkileşimde de her ne kadar benzer duygular yaşansa da karşılıklılığın olmayışı temel bir belirleyicidir. Kontrollü olan bu etkileşimde, ekran kapandığında seyirci isterse ilişkiyi sonlandırabilir. Tam da bu nedenlerle kişinin hangi yoğunlukta etkileşim kurduğunu gözlemlemesi ve psikolojik desteğe ihtiyacının olup olmadığını belirlemesi oldukça önemlidir.
Uzm.Psk.Dnş.Miralem Gür
Kaynakça:
Arslan, Ö. (2013). TV dizilerinde yer alan karakterler ile kurulan parasosyal etkileşim: Bağlanma biçimleri ve yalnızlık açısından bir inceleme (Master’s thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
‘’Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurunuz.’’