Boyun eğme, ötekine pasif bir bağımlılığı içeren, kişinin özerkliğini geri planda tutup, özellikle olumsuz olduğunu düşündüğü duygularını ve düşüncelerini dışa vurmada güçlük yaşaması durumunu tanımlamaktadır.
Boyun eğme eğilimi yüksek olan kişiler, uyum sağlamak ve gerginlik çıkmasını önlemek adına çoğunlukla uyum sağlama eğiliminde olurlar. Kendi istek ve arzularını ortaya koymada rahat değillerdir. Ötekilerin onaylarını almak ve onları memnun etmek, kendilerini otantik şekilde ortaya koymalarından daha önemli olduğundan buna uygun eylemlerde bulunmaya çalışırlar. Bu kişilerin hayır demekte ve istemedikleri durumlarda sınır koymakta zorlandıkları söylenilebilir. boyun eğici davranışlar düşük öz saygı ve yetersizlik hissiyle yakından ilişkilidir. Kişi kendisini diğerlerinden daha değersiz bir yerde konumlandırmaya başladığında, onlardan gelebilecek herhangi bir talep derhal karşılanması gereken emre dönüşecektir. Bununla birlikte, çoğunlukla diğerlerinin isteklerini yerine getirmek kişinin uzun vadede kendi isteklerine yabancılaşmasına ve nihayetinde adım atmaktan korkup kendi hayatı için sorumluluk almaktan kaçınan bir tutum sergilemesine neden olacaktır. Bu durum ise, özerkliğin kaybıyla birlikte yetişkin yaşamına geçişte büyük bir engel olarak belirecektir.
Boyun eğme davranışının, ailenin çocuk yetiştirme stilleri, daha geniş perspektifte kültürel yapı ve mizaç özellikleriyle ilişkili olduğu belirtilmektedir. Çocuğun eylemlerine fazlasıyla dahil olarak, ona kendisini var edecek alanı bırakmayan ailelerde büyüyen çocukların boyun eğme ve itaat etme davranışını daha yoğun ortaya koydukları söylenilebilir. Yapılan çalışmalar, uyumlu olmak pahasına kendi isteklerini geri planda tutan kişilerin depresyon geliştirme ve intihar girişiminde bulunma eğiliminin daha yoğun olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte boyun eğme eğilimi yüksek olan öğrencilerin akademik başarılarının da düşük olma riskinin yüksek olduğu belirlenmiştir.
Özerk olmak bir ihtiyaçtır. Kişi, ilişkilerinde çoğunlukla boyun eğici ve itaat eden davranışlarda bulunduğunda özerklik ihtiyacı karşılanmadan kalacak ve şiddetini arttıracaktır. Karşılanmamış ihtiyaçlar ise, fiziksel, duygusal ve sosyal dünyada güçlüklerin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Boyun eğmenin değil de sosyal uyumun olduğu bir bağlamda ilişkilenmenin, otantik bir varoluşa kapı aralayacağını ve doyumlu bir yaşamın sürdürülmesine olanak tanıyacağını söylemek yerinde olacaktır.
Uzm.Psk.Dnş.Miralem Gür
Kaynakça:
- Hamurcu, H., & SARGIN, N. (2011). Lise öğrencilerinin boyun eğme davranışları ile psikolojik ihtiyaçları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), 171-187.
’’Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurunuz.’’