Psikolojik dayanıklılık, yaşam akışı içerisinde meydana gelen zorlayıcı olaylara uyum sağlayabilme ve dengede kalabilme kabiliyeti olarak tanımlanmaktadır. Olumlu çağrışımları olan bu kavram, sıkıntılı durumları atlatabilme, kendini onarabilme ve zorluklar karşısında yılmadan kalabilme anlamlarına da gelmektedir.
Psikolojik dayanıklılığı yüksek olan kişi stres yaratan bir durumla karşılaştığında, bu durumu kendi ruhsal gelişimini destekleyen bir güce çevirebilir. Meydana gelen olay, psikolojik olarak zorlayıcı olsa bile büyük bir tahribata yol açmaz. Sosyal yaşamdaki denge bozulmadan devam eder. Bu durum aynı zamanda iyileşebilme yeteneğiyle de yakından ilişkilidir. Çünkü yaşanan stres verici olay her ne kadar bir yıkıma yol açmadıysa da ruhsallık üzerinde mutlaka ki bir yara açmıştır. Psikolojik dayanaklılığın yüksek olması, açılan yaranın onarılmasının daha kısa süre içerisinde ve daha az hasarla atlatılmasını sağlar.
Psikolojik Dayanıklılığı Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Kişinin ruhsal olarak güçlü olması kişilik özelliklerinden, büyüdüğü çevreden ve içinde bulunduğu sosyal ortamdan büyük oranda etkilenir. Herhangi bir tıbbi rahatsızlığın olması, madde kullanımı, ilişki kurmada yaşanan zorluklar, akademik anlamda başarısız olmak ya da kaygılı bir kişilik yapısının olması psikolojik dayanıklılığı riske atacak bireysel özellikler olarak görülebilir. Eğer ki aile üyelerinden birinde kronik bir hastalık varsa, çocuk küçük yaşta ebeveyn kaybı yaşamışsa, aile içinde şiddet ve istismar yaşanıyorsa ya da ebeveynler arasında çatışma mevcutsa, bu durumlar kişinin psikolojik dayanıklılığını olumsuz etkileyecek ailevi faktörler olarak ortaya çıkabilirler.
Bireysel ve aile kaynaklı risk etmenlerinin dışında kişinin yaşadığı toplumsal yapı da psikolojik dayanıklılığını olumsuz etkileyebilecek role sahiptir. Ekonomik zorluklar, zorunlu göçler, toplumsal şiddet olayları ve güvensiz bir ortamda yaşıyor olmanın kaygısı psikolojik dayanıklılığı olumsuz etkileyebilir. Hiçbir unsur tek başına kişinin psikolojik dayanıklılığını etkileyecek güce sahip değildir. Belirtilen faktörlerin uzun bir süre tekrarlı şekilde deneyimlenmesi ruhsal anlamda dayanıklılığın oluşmasını olumsuz olarak etkileyecektir. Etmenlerin her biri birbirinden etkilenir niteliktedir. Bu noktada unutulmaması gereken bir diğer nokta, her bireyin olaylardan etkilenme düzeyinin farklı oluşudur. Aynı risk faktörlerine sahip ailelerde büyüyen çocukların birbirlerinden oldukça farklı davranış ve tutumlar geliştirmeleri bunu gösterir niteliktedir.
Uzm.Psk.Dnş.Miralem Dilan Gür
Kaynakça:
Zeren, M.(2023). Bipolar bozukluk hastalarında ve ailelerinde psikolojik dayanıklılık ve ilişkili faktörler. Tıpta Uzmanlık Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
‘’Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurunuz.’’